โรคหลอดเลือดสมองเป็นภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อสมองขาดเลือดและออกซิเจน เนื่องจากการอุดตันของหลอดเลือดแดงหรือการแตกของหลอดเลือดในสมอง ส่งผลให้เซลล์สมองเริ่มตายอย่างรวดเร็ว ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของอัมพฤกษ์และอัมพาต การตระหนักถึงความเสี่ยงและเรียนรู้วิธีป้องกันโรคหลอดเลือดสมองจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม
วิธีป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง
สัญญาณเตือนของโรคหลอดเลือดสมอง
การรู้จักและระมัดระวังสัญญาณเตือนของโรคหลอดเลือดสมองสามารถช่วยชีวิตได้ โดยสัญญาณเหล่านี้ประกอบด้วย
- ปัญหาในการพูดและความเข้าใจ หากรู้สึกสับสน พูดไม่ชัด หรือเข้าใจคำพูดของคนอื่นลำบาก อาจเป็นสัญญาณเบื้องต้นของโรคหลอดเลือดสมอง
- อัมพาตหรืออาการชาที่ร่างกาย อาการชา อ่อนแรง หรืออัมพาตที่ใบหน้า แขน หรือขา มักเกิดขึ้นเฉพาะด้านใดด้านหนึ่งของร่างกาย การยกแขนทั้งสองข้างขึ้นเหนือศีรษะพร้อมกันอาจช่วยตรวจสอบ หากแขนข้างใดข้างหนึ่งอ่อนแรง อาจเป็นสัญญาณของโรคหลอดเลือดสมอง
- ปัญหาในการมองเห็น การมองเห็นพร่ามัวหรือมืดมัวในตาข้างเดียวหรือทั้งสองข้างอย่างฉับพลัน อาจบ่งชี้ถึงโรคหลอดเลือดสมอง
- ปวดศีรษะรุนแรง อาการปวดศีรษะอย่างฉับพลันร่วมกับอาการอาเจียน เวียนศีรษะ หรือสติสัมปชัญญะเปลี่ยนแปลง ควรระวังเป็นพิเศษ
- ปัญหาในการเดินและทรงตัว การเสียการทรงตัวหรือวิงเวียนศีรษะอย่างกะทันหัน อาจเป็นสัญญาณที่ไม่ควรมองข้าม
สาเหตุที่นำไปสู่โรคหลอดเลือดสมอง
โรคหลอดเลือดสมองมีสาเหตุหลัก ๆ สองประการที่ต้องระวัง ได้แก่
หลอดเลือดแดงอุดตัน
ภาวะหลอดเลือดสมองอุดตันหรือเส้นเลือดในสมองตีบ เกิดจากการสะสมของไขมันในหลอดเลือดหรือการเกิดลิ่มเลือดในกระแสเลือด ซึ่งอาจเคลื่อนตัวไปอุดตันในหลอดเลือดสมอง ทำให้สมองขาดเลือดและออกซิเจนจนเกิดการเสียหาย
เส้นเลือดในสมองแตก
การแตกของหลอดเลือดในสมองนำไปสู่ภาวะเลือดออกในสมอง ซึ่งเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น ความดันโลหิตสูงที่ไม่สามารถควบคุมได้ การบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ และการสะสมของโปรตีนในผนังหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดอ่อนแอและแตกออก
ปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาสเกิดโรคหลอดเลือดสมอง
หลายปัจจัยที่สามารถเพิ่มความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมองได้ ดังนี้
ปัจจัยเสี่ยงจากวิถีชีวิต
- มีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วน
- ไม่ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
- ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก
- ใช้สารเสพติดผิดกฎหมาย เช่น โคเคนและเมทแอมเฟตามีน
ปัจจัยเสี่ยงทางการแพทย์
- ความดันโลหิตสูง
- การสูบบุหรี่หรือสัมผัสกับควันบุหรี่มือสอง
- คอเลสเตอรอลสูง
- โรคเบาหวาน
- ภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
- โรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น ภาวะหัวใจล้มเหลว หัวใจเต้นผิดจังหวะ
วิธีป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง
การป้องกันโรคหลอดเลือดสมองสามารถทำได้ด้วยวิธีการดูแลสุขภาพและปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตดังนี้
ควบคุมความดันโลหิต
การควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมช่วยลดความเสี่ยงจากโรคหลอดเลือดสมองได้มากที่สุด การเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและการใช้ยาควบคุมความดันโลหิตสามารถช่วยป้องกันไม่ให้โรคหลอดเลือดสมองเกิดขึ้น
ลดคอเลสเตอรอลและไขมันอิ่มตัว
การรับประทานอาหารที่มีคอเลสเตอรอลและไขมันอิ่มตัวน้อยลง ช่วยลดการสะสมของไขมันในหลอดเลือด ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของโรคหลอดเลือดสมอง
เลิกสูบบุหรี่
การเลิกสูบบุหรี่ช่วยลดความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมองอย่างมีนัยสำคัญ รวมถึงลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง
จัดการโรคเบาหวาน
การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับที่เหมาะสมด้วยอาหารและการออกกำลังกาย ช่วยลดความเสี่ยงจากโรคหลอดเลือดสมองได้
รักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
น้ำหนักเกินเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่นำไปสู่ความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวาน ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดสมอง
รับประทานอาหารที่อุดมด้วยผักและผลไม้
อาหารที่มีผักและผลไม้อย่างน้อย 5 มื้อต่อวัน ช่วยลดความเสี่ยงจากโรคหลอดเลือดสมอง และส่งเสริมสุขภาพโดยรวม
ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
การออกกำลังกายแบบแอโรบิค เช่น เดิน วิ่ง ว่ายน้ำ ช่วยลดความเสี่ยงจากโรคหลอดเลือดสมองและช่วยควบคุมน้ำหนัก ลดความเครียด และส่งเสริมสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด
ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณที่เหมาะสม
การดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณน้อยถึงปานกลาง เช่น 1 แก้วต่อวัน อาจมีประโยชน์ในการลดความเสี่ยงจากโรคหลอดเลือดสมอง แต่การดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากจะเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคนี้
สรุป การป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง
โรคหลอดเลือดสมองเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน การทราบถึงสัญญาณเตือน ปัจจัยเสี่ยง และวิธีป้องกันสามารถช่วยลดความเสี่ยงและป้องกันไม่ให้เกิดโรคนี้ได้ การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตให้เหมาะสม และปฏิบัติตามคำแนะนำทางการแพทย์จะช่วยให้สุขภาพโดยรวมดีขึ้น และลดความเสี่ยงจากโรคหลอดเลือดสมองในระยะยาว
